4. Bestaat vrije wil?

Wat is?

Sommige mensen denken dat alles wat er in ons leven gebeurt vast ligt. Volgens die mensen kun jij helemaal niet zelf kiezen wat je doet, maar heeft dit bijvoorbeeld te maken met jouw genen of je opvoeding. Het feit dat jij altijd stout bent, komt bijvoorbeeld omdat je ouders je niet goed hebben opgevoed. Het idee dat je er zelf niks aan kunt doen, heet “determinisme“. Alles wat er gebeurt ligt vast, je hebt er geen invloed op.

Voorbeeld: door God gedetermineerd

Bij onderwerp 2: Bestaat God? van Metafysica hadden we het al over God. Mensen die in God geloven zeggen vaak dat God alwetend is. Oftewel: God weet alles. Hij weet wat er in het verleden is gebeurd en wat er in de toekomst gaat gebeuren. Hij heeft, zoals je op het plaatje ziet, de touwtjes in handen. Alles wat jij kiest daarvan denk je wel dat je het zelf kiest, maar eigenlijk is het van tevoren allemaal al vastgelegd.

Onderzoek: the Sims

In het computerspel de Sims bestuur jij een familie. Jij bepaalt hoe ze leven, wat ze doen, op wie ze verliefd worden, et cetera. De Sims zijn dus gedetermineerd door jou.

Vragen

• Zou het kunnen dat er iemand is die jouw leven bepaalt, zoals jij het leven van de Sims kunt bepalen?

• Zijn de Sims meer gedetermineerd dan jij en je klasgenoten of niet?

• Zouden de Sims weten dat ze gedetermineerd zijn of zouden ze denken dat ze zelf keuzes maken?

• Denk jij dat alles wat je doet al van tevoren is vastgelegd? Waarom wel of waarom niet?

• Zou het kunnen dat dingen een beetje van tevoren zijn vastgelegd?

• Als God bestaat zou hij dan een soort plan hebben voor het leven van alle mensen?

• Als je weet dat alles wat je doet al van tevoren vastligt, wat voor effect zou dat op jou en jouw leven hebben?

• Als je niet in God gelooft, kun je dan toch in determinisme geloven? Hoe zou alles dan vastgelegd kunnen zijn?

Verdieping: vrije wil

Bestaat vrije wil? In het dagelijks leven hebben we het gevoel dat we zelf kiezen. Vrije wil zouden we dus kunnen omschrijven als “een bewuste gedachte, een keuze die we maken vlak voordat we iets doen”. Je kunt bijvoorbeeld denken “ik wil mijn arm optillen” en vervolgens til je je arm op. Maar is je lichaam wel zo te besturen? Is je lichaam niet meer een soort machine, zoals op het plaatje? Als jij je arm optilt gebeurt er van alles met electrische signalen door neurotransmittors, spieren die zich aanspannen en op een bepaalde manier bewegen, et cetera. Hier ben jij je helemaal niet van bewust, je denkt alleen “ik wil mijn arm optillen”. Heb je dan wel echt controle over jouw beweging? Bestaat vrije wil wel?

Meer weten?

Het thema Metafysica behandelen we aan de hand van de volgende vier onderwerpen. Klik op een van de onderwerpen en kom alles te weten over metafysica.